Cách chọn bút lông để vẽ Tranh Tường - Tranh Sơn Dầu

Hoạ sĩ chọn bút lông tùy theo chất liệu và ý đồ thể hiện. Bút vẽ tranh tường, tranh sơn dầu gồm cả bút lông cứng để đi các mảng lớn màu chết, lẫn lông mềm để hòa quện các mảng, vệt màu, tỉa chi tiết, xóa vệt bút v.v. Bút chất lượng tốt phải đảm bảo một số tiêu chuẩn chung sau đây:

1. Hình dạng “đẹp”: Đầu bút lông tốt phải giữ nguyên dạng sau khi thấm màu với hình trông nghiêng như sau:

Hình dạng đầu bút chất lượng tốt.
Trái: bút bẹt ngắn có đầu lông ép vào nhau hình cái nêm.
Giữa: Bút hạt phỉ có đầu lông ép lại thành cạnh sắc.
Phải: Bút tròn vẽ sơn dầu (bên trái) có đầu cứng hơn bút tròn vẽ màu nước (bên phải).

2. Khả năng thấm màu lớn: Đầu bút phải giữ được một lượng màu dồi dào. Khả năng này phụ thuộc vào kích thước, loại bút, loại lông. Nhưng chỉ cần so sánh các bút cùng kích thước, và cùng loại cũng có thể thấy sự khác nhau về khả năng thấm màu. Bút có khả năng thấm màu lớn cho phép hoạ sĩ vẽ được những vệt dài liên tục mà không phải dừng để quệt thêm màu từ palette.

3. Ra màu đều: Với cùng một lực nhấn, bút phải vạch vệt màu đều suốt, bất kể màu trong đầu bút nhiều hay ít.

4. Độ linh hoạt cao & Độ bật tốt: Bằng cách thay đổi thế của đầu bút so với nền cũng như lực nhấn, có thể vẽ ra các vệt màu có độ dày mỏng, đậm nhạt rất khác nhau. Lông bút có khả năng dễ dàng di màu đặc trên mặt canvas. Sau mỗi lần vẽ một vệt, được nhấc khỏi mặt canvas, đầu bút bật lại nguyên hình dạng ban đầu.

5.. Nét đẹp và phong phú: Bùt tròn tốt, khi thấm màu vừa đủ, phải cho phép hoạ sĩ vẽ được đường sắc mảnh, và các chấm cũng như đường gạch song song đa dạng. Bút bẹt tốt phải vạch được các vệt có độ rộng như nhau, có cạnh và góc sắc. Tùy theo lượng màu, độ nhấn và tốc độ đường bút, hoạ sĩ có thể vẽ được hàng loạt các vệt màu đa dạng và đa sắc.

6. Lông được xử lý tốt: Lông phải thẳng kết với nhau, không có những sợi ngẫu nhiên loe ra ngoài, đầu lông không bị cắt xén, không sợi lông nào bị gãy. Lông không được rụng ra trong khi vẽ. Nếu sau khi dùng vài lần, lông vẫn rụng thì đó là bằng chứng rằng đầu bút và cổ bút đã được lắp ráp ẩu trong quá trình sản xuất.

7. Độ bền cao: Cán bút không được cong queo và phải được gắn thẳng trục so với cổ bút kim loại, không bị “gù”. Cổ bút phải luôn gắn chặt vào cán bút, không bị lỏng dần ra sau nhiều lần vẽ và rửa. Lớp varnish hay sơn trên cán bút không bị bong, tróc sơn hay phồng rộp bất thường theo thời gian. Nếu được bảo quản cẩn thận sau mỗi lần dùng, bút phải giữ được độ đàn hồi của sợi lông và hình dạng của đầu bút trong một thời gian dài tùy thuộc vào loại bút, chất liệu và kỹ thuật vẽ.

Chú ý: Bút lông Kolinsky vẽ sơn dầu trên canvas mòn khá nhanh. Bút pha trộn lông tự nhiên và nhân tạo như Resable của Holbein mòn chậm hơn.

Cũng như màu vẽ, các nhà làm bút vẽ sản xuất ít nhất 2 hạng bút lông: Hạng cho hoạ sĩ và hạng cho sinh viên và những người mới nhập môn.

- Hạng cho hoạ sĩ: Hạng cho hoạ sĩ đắt hơn hạng cho sinh viên nhiều lần, và có nhiều series. Bút của các hãng có tiếng dĩ nhiên tốt và đắt hơn bút của các hãng khác. Trên cán bút “xịn” bao giờ cũng có in tên hãng, số series, số kích thước, tên chủng loại bút, và đôi khi cả nơi sản xuất.

Ví dụ trên cán 2 chiếc bút Resable hình hạt phỉ cùng cỡ số 6 của hãng Holbein trong hình dưới có ghi số series 250 F cho bút Para Resable và 200 F cho bút Resable. Lông bút Resable là pha trộn của lông tự nhiên với lông nhân tạo, còn lông bút Para Resable là lông chồn hương trộn với lông nhân tạo, rất gần với lông chồn hương tự nhiên và lại mòn chậm hơn. Tên Holbein được in ở phía gần đuôi cán bút (bên phải hình).

Bút Para Resable (trên, mới tinh) và Resable (dưới, đã được dùng mòn đầu) của hãng Holbein.

Các hãng nổi tiếng thuờng cho biết rõ xuất xứ của nguyên liệu trong giới thiệu sản phẩm. Ví dụ hãng daVinci (Đức) nói rõ bút lông Kolinsky của họ được làm từ lông chồn Siberia và Mãn Châu Lý. Bút đi nét series Maestro Tobolsky-Kolisnky làm bằng lông chồn Tobolsky (vùng Tobol thuộc Siberia) của hãng này có kích thước từ số 10/0 (11.65 USD/chiếc) tới 24 (205.65 USD/chiếc)

Bút đi nét số 2 series Maestro Tobolsky-Kolinsky (trên) và lông chồn đỏ (dưới) của hãng daVinci

Hãng Namura (Tokyo) có trên 10 series chỉ riêng cho bút lông lợn bẹt, trong đó đứng đầu bảng là series HF làm từ lông lợn Trùng Khánh hảo hạng, cổ bút mạ đồng thau, dành cho các hoạ sĩ chuyên nghiệp, kích thước từ số 2 tới 24 (số chẵn), giá từ khoảng 7 USD tới 32 USD/chiếc.

- Hạng cho sinh viên và những người mới nhập môn: Chót bảng là series B (beginner), làm từ lông lợn thường, dành cho người mới nhập môn, có các số từ 4 tới 16 (chẵn) với giá từ khoảng 2.5 tới 6 USD/chiếc.